اثرات آنتاگونیستی و سنجش فعالیت برخی از گلوکانازهای گونه های تریکودرما ‏ رویphytophthora sojae ‎‏ عامل پوسیدگی ریشه و طوقه سویا

سویا ‏glycine max (l.) merr.‎‏ گیاهی است از خانواده بقولات و یکی از مهمترین دانه های روغنی جهان محسوب می شود. یکی از ‏عوامل محدودکننده کشت سویا، بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه است. با توجه به ماهیت عامل بیماری که خاکزاد می باشد مبارزه شیمیایی ‏نه تنها نمی تواند کاملاً موثر باشد بلکه باعث تخریب محیط زیست نیز می گردد. در این بررسی اثر جدایه های مختلف تریکودرما بر ‏phytophthora sojae‏ در دو بخش آزمون های آزمایشگاهی و گلخانه ای مطالعه شد. در بررسی های آزمایشگاهی اثر 29 جدایه از ‏گونه های ‏trichoderma ceramicum، ‏t. virens، ‏t. pseudokoningii، ‏t. koningii، ‏t. koningiosis، ‏t. atroviridae، ‏t.‎‏ ‏viridescens، ‏t. asperellum، ‏t. brevicompactum، ‏t. orientalis، ‏t. spirale، ‏t. harzianum، ‏t. citrinoviride، ‏t. ‎longibracitum‏ و ‏t. viridae‏ در آزمون کشت متقابل ارزیابی شد و از بین آنها 14 جدایه از گونه های مختلف جهت انجام آزمون های ‏آزمایشگاهی دیگر شامل‎ ‎‏: آزمون‎ ‎ترکیبات فرار، ترشحات‎ ‎خارج‎ ‎سلولی‎ ‎در‎ ‎آگار، کشت اسلاید، ترکیبات خارج سلولی فیلتر شده و ‏آزمون های گلخانه ای روی ‏‎ p. sojaeانتخاب شدند. دامنه درصد بازداری رشد هیف ‏p. sojae‏ در کشت متقابل با گونه های مختلف ‏تریکودرما 2/29 - 85/75 درصد، با استفاده از ترکیبات فرار آنها 16/6 - 07/49 درصد و در ترشحات‎ ‎خارج‎ ‎سلولی‎ ‎آنها در آگار 5/8 - ‏‏100 درصد محاسبه گردید و به ترتیب گونه?های ‏‎ t. virens، ‏t. orientalis‏ و ‏t. brevicompactum‏ در آزمون کشت متقابل، ‏‎ t. ‎atroviride‏ در آزمون ترکیبات فرار و ‏t. atroviride، ‏ceramicum‏ ‏t.‎‏ ، ‏‎ t. virensو ‏t. brevicompactum‏ در آزمون ترشحات‎ ‎خارج‎ ‎سلولی‎ ‎در‎ ‎آگار‎ ‎سبب بیشترین بازداری شدند. به منظور بررسی اثر ترکیبات فیلتر شده تریکودرما بر بازداری از رشد هیف ‏p. sojae‏ ‏غلظت های 5، 10، 20، 30، 35‏‎ ‎و 40 درصد این ترکیبات در محیط کشتcma ‎‏ و غلظت های 5/0، 1، 5 و 10 درصد آنها در آب مقطر ‏دیونیزه سترون برای تأثیر بر تولید زئوسپور تهیه شد. نتایح نشان داد که ترکیبات فیلتر شده خارج سلولی تمامی گونه ها سبب بازداری رشد ‏هیف و کاهش تولید زئوسپور شدند، غلظت های مختلف اثر بازدارندگی متفاوتی داشته و بیشترین بازدارندگی مربوط به ‏t. virens‏ و ‏t. ‎brevicampactom‏ بود. میزان فعالیت آنزیم های بتا1و3 گلوکاناز و بتا1و4 گلوکاناز جدایه ‍‍ های اخیر الذکر در حضور گلسیرین و هیف ‏فیتوفتورا به عنوان منبع کربن در محیط کشت و در دو حالت نگهداری روی شیکر (تکان خوردن) و نگهداری بدون شیک (سکون)، در ‏عصاره خام، عصاره غلیظ شده با استون و عصاره غلیظ شده در سرما و خلأ (لیوفیلیز شده) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در بررسی اثر دو منبع ‏کربن در تولید آنزیم های هیدرولیتیک توسط تریکودرما، نتایح نشان داد که کاربرد هیف فیتوفتورا در مقایسه با گلسیرین به عنوان منبع کربن ‏در محیط رشد گونه های تریکودرما سبب افزایش فعالیت آنزیم های بتا1و3گلوکاناز و بتا1و4گلوکاناز در تمامی گونه ها گردید. موفق ترین ‏گونه ها در تولید آنزیم بتا1و3 گلوکاناز در حالت سکون، گونه های ‏t. orientalis‏ و ‏‎ brevicompactum‏.‏t‏ و در حالت تکان خوردن، ‏گونه های ‏brevicompactum‏ .‏t‏ و ‏t. virens‏ بودند و در تولید آنزیم بتا1و4گلوکاناز موفق ترین گونه ها در هر دو حالت ‏brevicompactum‏ ‏‏.‏t‏ ، ‏t. virens‏ و ‏t. viride‏ بودند. از الکتروفورز برای بررسی ایزوزایم های بتا1و3گلوکاناز سه گونه اخیرالذکر استفاده شد که به علت ‏غلظت پایین آنزیم باندی مشاهده نشد.‏‎ ‎بررسی های گلخانه ای به صورت سه آزمایش که شامل: بررسی اثر بیوکنترلی گونه های تریکودرما بر ‏بیماری پوسیدگی ناشی از فیتوفتورا در مرحله ظهور اولین برگ سه برگچه ای ‏‎(v1)‎‏ به روش تیمار خاک، اثر تریکودرما و ترکیب تجاری ‏bradyrhizobium japonicum‏ در کنترل بیماری پوسیدگی فیتوفتورایی سویا به روش تیمار بذر و اثر تریکودرما و ترکیب تجاری ‏b. ‎japonicum‏ بر شاخص های رشدی گیاه انجام گرفت که نتایج نشان داد، در تمامی آزمایشات گلخانه ای گونه های ‏t. brevicompactum‏ ‏و ‏t. orientalis‏ موثر تر از بقیه گونه ها بودند، این دو گونه در آزمون های آزمایشگاهی و بررسی فعالیت آنزیمی نیز موفق تر بودند و باعث ‏کنترل بیماری شدند. بنابراین می توان گونه های ‏t. brevicompactum‏ و ‏t. orientalis، که اخیراً از ایران جمع آوری و شناسایی شده اند، را ‏به عنوان عوامل بیوکنترل جدید علیه بیماری پوسیدگی فیتوفتورایی ریشه و طوقه سویا معرفی کرد.‏